Bij dit verhaal is muziek te beluisteren. Klik op de titels om naar de bijpassende nummers in Spotify te gaan.

La Vie en Rose

Jazz. Het is de stem van thuis.
De toon van mijn vader, als hij me kwam ophalen op het schoolplein, in zijn oude hemelsblauwe Honda Civic. Nina Simone, Billie Holiday, Louis Armstrong, Ella Fitzgerald en bij uitzondering Miles Davis galmden over het schoolplein. Het Japanse autootje lag, door de jaren van slijtage, zo laag op de weg dat ik soms fantaseerde dat we, op de terugweg naar huis, op de eerstvolgende drempel zouden blijven steken. Waarop mijn vader laconiek de volumeknop op z’n luidst zou draaien en samen met Louis ‘La Vie en Rose’ zou inzetten en ik weer eens ontzet zou zijn over het gemak waarmee mijn vader zich schikte naar alles wat zich in het leven voordeed. Geanimeerd zou hij de ANWB-man vertellen dat we probeerden te vliegen vandaag — the sky is de limit —, maar dat alles wat de Honda nog in zich had tot stilstand was gekomen op de drempel. En wat een prachtig gezicht het was, zo’n hulpeloos autootje, vastgeprikt op de infrastructuur van ons praktische land. Of de man het vaker meemaakte dat hij een oude bolide van een drempel moest slepen op de gulle tonen van de coverversie van ‘s werelds meest populaire ode aan de eeuwigdurende liefde. De man zou ietwat oncomfortabel zijn sleepkabels uit zijn achterbak halen en mijn vader vertellen dat de Honda Civic, die nota bene Car of The Year Japan won in 1983, niet meer te redden viel.

Of we dan nog wel even het liefdeslied konden afluisteren, als ode aan de Honda.

En wat een prachtig gezicht het was, zo’n hulpeloos autootje, vastgeprikt op de infrastructuur van ons praktische land.

Het lied dat ongeveer zeven jaar later zou worden afgespeeld tijdens zijn eigen crematie. Nooit vergeet ik hoe we in optocht achter de kist aan liepen naar de oven waar mijn vader in as zou veranderen, zodat hij in de simpele zwarte urn zou passen die ik samen met mijn moeder had uitgezocht. Het leek alsof de langzaam aanzwellende tonen van de trompet van Louis hem escorteerden naar zijn eindstation als mens van vlees en bloed. Hij was net zo min te redden als de Honda.

Le Vent Nous Portera

Dagenlang stond de oude radio-cassettespeler van Philips aan. Eenentwintig keer paste het nummer op het cassettebandje, tien en een halve keer op elke kant. Ik vroeg me wel eens af of het de herhaling zelf was, of daadwerkelijk de melancholische tonen van het Franse lied die hem aanspoorde tot schilderen. Het waren de dagen waarin herhaling sowieso de toon zette, zowel in zijn leven als in het mijne. Het waren de dagen waarin hij een productie draaide van zeven schilderijen per dag. De een was nog niet droog of de andere werd alweer de trap afgedragen. Dan stonden ze op een rijtje op de bovenrand van de grijze IKEA-bank, te wachten tot ik thuiskwam. Waarop ik steevast reageerde met een verbaasd: ‘Nóg zeven?’ En hij met een triomfantelijke blik verzuchtte dat hij midden in een fantasierijke periode zat. Na enkele dagen verdwenen de werken in de rij die leunde tegen de wasmachine op de overloop. En pas als de machine de zestienhonderd toeren bereikte, kwam de rij weer tot leven. In gedachten rekende ik uit hoeveel refreinen van het Franse lied hij nodig had gehad per schilderij. Zeventig keer. Ik zei hem dat ik ze wonderschoon vond, bijzonder hoe de realiteit zich vervormde binnen het gekleurde frame, en wat een mooie kleuren! Het stemde hem vrolijk, en met een zucht ontknoopte hij zijn schilderschort van zijn bolle lijf, gooide het op de vergeelde trap en zei dat het wel mooi geweest was voor vandaag.

In gedachten rekende ik uit hoeveel refreinen van het Franse lied hij nodig had gehad per schilderij. Zeventig keer.

Pas veel later hoorde ik dat de zanger, Bertrand Cantat, zes jaar in gevangenschap had doorgebracht. Doodslag van zijn partner, negentien klappen op haar schedel, tien dagen in coma en ze kwam niet terug uit haar koorddans tussen leven en dood. Toen papa op zijn koord balanceerde, draaide ik de cassette aan een stuk door, in de hoop dat het ritme van de gitaar hem zou helpen om de balans op het koord te behouden. Het was toen dat ik de tonen van het tedere weemoedige lied — ‘Le Vent Nous Portera’: de wind neemt ons mee — verbond aan liefde. Als de dood zo dichtbij is, is dat wat over blijft.

Whatever’s Written in Your Heart

Uiteindelijk vielen zelfs de schilderijen in herhaling, het bestond alleen nog uit een fel kleurenpalet en dezelfde achttien woorden. De zin die hij als een dansende skyline neerkwastte op zijn doeken, als een terugkerende mantra: Whatever’s written in your heart, that’s all that matters. You’ll find a way to say it all, someday. De woorden leken voor hemzelf bedoeld, alsof hij bij iedere herhaling dichter bij de verlossing kwam. Totdat hij stopte. Dat gebeurde vrijwel gelijktijdig met het uitvallen van zijn gehoor. Zijn oorschelpen konden zijn geliefde geluidsgolven niet meer opvangen, en het slakkenhuis dat de boel moest doorgeven aan zijn gehoorzenuw was zo aangetast dat zelfs mét gehoorapparaat ik zo hard in zijn oor moest schreeuwen dat ik me inbeeldde dat de laatste trilhaartjes die hij bezat ter plekke uitgeput en levenloos omvielen.

Elke dag leken de groeven van zijn rimpels iets minder diep, alsof zijn zorgen met de dag afnamen nu hij op de koelplaat lag

Mijn oren suisden even toen ik de rode afdruk zag op zijn haast transparante huid. Zonder na te denken had ik mijn rode lippen tegen zijn ijskoude voorhoofd gedrukt en een zoen geplant op het meest gladde stukje vel dat ik zag. Elke dag leken de groeven van zijn rimpels iets minder diep, alsof zijn zorgen met de dag afnamen nu hij op de koelplaat lag en nooit meer moeite zou hoeven doen om zijn lijf te warmen, om de pijn te onderdrukken van onafgeronde levenszaken.Heel even probeerde ik, in mijn eerste schrik, de afdruk van mijn lippen weg te poetsen. Totdat ik de absurditeit van de situatie inzag, hij zou met een beetje Chanel Rouge Allure Velvet de oven ingaan. En terwijl hij daar lag, met zijn roodgekuste huid die tegen die tijd een temperatuur van zeven graden Celsius had bereikt, drong de betekenis van zijn woorden-skyline tot me door. Bij de overgang van leven naar dood waren alle zaken waar hij nooit over sprak op zijn gezicht te lezen.

Daar in de stilte, klonk zijn leven.