Heel lang heb ik nauwelijks gedroomd, maar sinds enige tijd bevinden zich bij het wakker worden de meeste vreemde beelden in mijn hoofd. Zo was ik onlangs op een busreis in een heuvelachtig gebied met Maaike Bergstra – jawel, de voormalig hoofdredacteur van Ei – waarop we plotseling de bus uit moesten om mee te doen aan een wedstrijd op shetlandpony’s. Van Maaike weet ik het niet zo, maar normaal gesproken wijd ik weinig gedachten aan shetlandpony’s en ook busreizen doe ik af met een grap. Mijn nachtelijk onderbewustzijn vond het echter de moeite van het bestuderen waard.
Dromen zijn er in allerlei soorten en maten: de dromen die je vergeet, het soort dromen waardoor je je afvraagt of het nou echt zo ging of dat je het gedroomd hebt, koortsdromen, beter bekend als ijlen. Of dromen over die grote liefde, over thuiskomen in een plotseling opgeruimd huis, of over een betere wereld. Sommige mensen proberen die laatste droom te verwezenlijken in een zogenaamde heilstaat, een utopia, een wereld waarin eenieder gelukkig is. De echte fanatiekelingen daarin vergeten weleens dat de een zijn voorwaarden voor geluk die van de ander niet zijn en zo ontstond IS. Maar zo is daar ook Rojava, ook wel Syrisch-Koerdistan genoemd, een sinds 2012 bestaande, niet-erkende autonome staat, grenzend aan het gebied van IS. Een staat waar onder andere gendergelijkheid zou heersen, democratie, ecologisch bewustzijn en vrijheid van godsdienst. Ons idee van een heilstaat, voor de gemiddelde IS-strijder de hel.
Dat besef schept de vraag hoe realistisch zo’n droom van een heilstaat is, is het wel dromen, is het geen ziekelijk ijlen en in wat voor staat bedenkt men zoiets? Deze gedachten resulteerden in het woord ‘IJlstaat’ en vervolgens in het thema van #45 van Ei. Hoewel dit thema voortkwam uit een behoorlijk maatschappelijk betrokken associatiestroom, is Ei natuurlijk een literair- en kunsttijdschrift, en geen geëngageerd tijdschrift. Soms vinden we dat jammer en peinzen we over opruiende artikelen en interviews. Maar meestal realiseren we ons dat engagement niet alleen bestaat uit een kritische geluid en het letterlijk oproepen tot maatschappelijk bewustzijn en naastenliefde. Ook door met kunst en literatuur blikken te verruimen en andere mogelijkheden te laten zien, dragen we bij aan een betere wereld.
Nu moesten we ons bezighouden met de inrichting van de ‘IJlstaat’. De foto’s van Jana Plavec pasten er direct perfect bij: kapotte muren met idyllische uitzichten op groen, of juist het raam dat géén inkijkje naar binnen gaf. En ook de link met Megan van Kessels verhaal ‘Plafondseks’ was snel gevonden: zij ligt in bed en droomt van toen, en zit ondertussen eigenlijk midden in een nachtmerrie doordat haar bovenbuurman zijn droom beleeft. De toevoeging van de collages van Marte Haverkamp kwam associatiever tot stand; zij had een aantal series opgestuurd, en wij mochten kiezen. We waren het eens over ‘Hoofdstroom’ en dat die in IJlstaat hoorde, maar waarom? Misschien moet je deze vraag ook niet willen beantwoorden, is dit de magie van kunst. Al denk ik zelf dat het iets te maken heeft met de aanwezigheid van silhouetten, dat de menselijke figuren nog in te kleuren zijn. ‘Sleepover’ van Kimiko Goodings is een film van hoe iemands dag kan verlopen. Keer op keer. De perfecte dag? En dan is daar nog de poëzie van Ezra Hakze. Ook het plaatsen van deze bijdrage in dit nummer was vooral een associatieve maar unanieme keuze. De gedichten deden ons denken aan kinderdromen of angsten, die eigenlijk ook nog elke volwassene plagen. Want wat is echt en wat is een schaduw.
Voor ons is Ei #45 – IJlstaat weer een droom van een nummer. Misschien geldt dat niet voor jullie allemaal, maar wij zijn geen IS: we bieden je een alternatief. Ei #44 bijvoorbeeld, of #17 en #35 is ook mooi. Vind je eigen tijdelijke heilstaat, droom erbij weg en reis verder: de grenzen staan open.

Dit nummer van Tijdschrift Ei werd gemaakt door de redactieleden Suzan Enzerink, Marieke de Groot, Sytske van Koeveringe, Jesse Muller, Mathilde Drooger en Dieudonnée Twickler.